15 eylül. Bu tarihi Azerbaycan`ın hafızasından kimse silemez. Bolşevik zihniyet 70 sene bu tarihi bu milletin beyninden ve kalbinden silemedi. Çok isteseler bile başaramadılar…

Bu millet o kadar kadirşinas ki, 70 sene bir mezarın yerini unutmadı… Dededen toruna o mezar yad ellerden ve unutulmaktan korundu… Bu gün anısına heykel koyulan Türk Mezarı Şamahı`da ziyaretgah’sa, halkın onun için şehit olan mehmetciğ’e sevgisindendir…

15 eylül neden Azerbaycan için çok önemli?

Biz 15 eylül`e hiçte kolay ulaşmadık…

Rus İmperyası dağılmış, milletlere kendi kaderini çizmek gibi bir şans doğmuştu…

Ama petrolun merkezi olan Azerbaycan`a bu hakk tanınmak istenmiyordu…
Bir tarafta ruslar, diger tarafda ingilizler Bakü`ye sahib çıkmak istiyorlardı…
Her ikisine uşaklık eden ermeniler de Büyük Ermenistan`ı kurma çabasındaydılar…

Sonucta mart soykırımı baş verdi. 30 martta başlanan mezalimde sadece Bakü`de 30 binden fazla sivil insanımız hayatını kayb etti. Kuba`da, Şamahı`da ve diger kentlerde de bir o kadar insanımız ermeni-rus-ingiliz kurşunları ile öldürüldüler. Bu gün Kuba`da sergilenen toplu mezarlar o günlerin eseridir…

Bu mezalimde, ermeni silahlıları bolşeviklerin yardımıyla Azerbaycanlılar’ın yaşadığı mahallelere aniden saldırıyor, halkı çocuktan yaşlıya kadar katlediyordu.

Evet, silahsız, savunmasız kalarak, ağır bedeller ödeyerek kuruldu Azerbaycan Halk Cümhuriyeti. 28 Mayıs 1918 tarihinde bağımsızlık ilan eden Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’le Osmanlı Devleti arasında imzalanan antlaşmaya göre sivil halkı savunma yükümlülüyünü Osmanlı ordusu kendi üzerine almıştı. Bu antlaşma gereğince, Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycana iki grup halinde geldi. M.E.Resulzade’nin tabiriyle,”gökten inmiş melekler gibi” karşılandılar.
15 Eylül Bakü`yü azad etmek ile sonuclanan savaştan Azerbaycan Nuri Paşa`nın komandanlığındakı ordu ile zaferle çıktı. Yer yüzünden silinmesi istenen Azerbaycan böyle bir iyiliği nasıl unuta bilir? Belki Türkiye`de Enver ve Nuri Paşalara farkli münasebet ola bilir, ama Azerbaycan`ın bu kahramanlara teşekkür borcu var… Bizim için Şamahı`da, Kuba`da, Bakü`de şehit olan, gazi olanları nasıl unuta biliriz ki…

Her yıl olduğu gibi 15 eylül`de “gökten inmiş melekleri” yine ziyaret edecez…

Bakü Şehitler Hiyabanı`nda bizim Karabağ’da ŞEHİT olmuş kahramanlarla Anadolu`nun dört bir yanından gelib şehit olan MEHMETCİK’LERİN şerefine ucaldılmış Anıt önünde saygı ile eğileceğiz…

Sonra gözlerimiz Azerbaycan`a bu zaferi armağan etmiş Nuru Paşayı arıyacak…

Unutmuşuz… Nuri Paşa`nı ziyaret etmek öyle de kolay değil…
20 senelik mücadele sonucu Nuri Paşa`ya ufakta olsa bir heykel koya bildik Bakü`de…

Sabir Rüstemhanlı`nın, Fazil Mustafa`nın, bendenizin ve diger milliyetçi kesimin onca mücadelesinden sonra Bakü`de Nuri Paşa`ya heykel dikildi. Ama Türkiye Büyükelçiliği bahçesinde…

O da sayın büyükelçi Hülusi Kılıc sayesinde.

Ama diplomatik bölge olması sebebiyle her bir Nuri Paşa sevdalısının rahatca ulaşa bildigi yer değil. Biz bile resmi günler dışında göremiyoruz Azerbaycan`ın hilaskarını…

İnanıyorum ki, Azerbaycan için bir addım atanı bile kiymetlendiren Cümhurbaşkanım İlham Aliyev bu konuda da bizleri sevindirecek adım atacaktır. Azerbaycan için hizmeti her ne kadar olsa da, Nuri Paşa`nın yaptıkları yanında ufak kalan bir çok insanın isimleri sokaklarımızı bezerken, neden böyle bir kahramanın ismi en güzel caddelerimizin birini şereflendirmesin? Onca kahramanlık Bakü`de bir cadde, bir sokak ismini hak etmiyormu? O sokak`da ucaldılan Nuri Paşa abidesi Bakü’de bir mabede çevriler… Bu halk onun için şehit ve ya gazi olanı hayatı boyunca unutmaz… O kahramanlığı kiymetlendiren SİYASİ İRADE ise her zaman milletin hafızasında saygı ile anılar…

Tenzile RÜSTEMHANLI